De Dijkwerkers

Als je Vlieland dit jaar aandoet kon je er niet omheen; bij aankomst en vertrek valt je oog op de werkzaamheden naast de veerdam. Aansluitend aan het centrale havenplein is het sinds februari een komen en gaan van materieel, machines en mensen. Van der Heide hierover: “Gemeente Vlieland heeft zo’n 1200 inwoners. Ieder jaar komen er ongeveer 140.000 toeristen naar het relatief kleine eiland, een groot deel daarvan in de zomermaanden. Eén en ander was voor ons in de aanbestedingsfase al een reden om de belofte uit te spreken dat alle transport voor dit werk níet door het dorp zou gaan. We werken met een eigen projectingang en er is een speciale verbinding gemaakt voor laden en lossen. Die verbinding bestaat uit een ponton die we naar eigen inzicht hebben laten bouwen en met hoogtij op de wadplaat af hebben laten zinken. Daarnaast ligt nog een ponton met een zware loskraan. Beide pontons zijn met een tijdelijke verbinding aangesloten op de dijk zodat al het transport direct op de juiste plek is.”

Zeewaartse versterking
“Vroeger lag hier geen zeedijk. Bij heel hoog water stroomde dit zo het dorp in, liep door de gloppen tegen de duinen en stroomde daarna terug. Later stond hier een kade, meer was er toen niet nodig. Daarom is er veelvuldig archeologisch onderzoek gedaan en ook wij komen de geschiedenis dagelijks tegen. In de oorlogen met de Engelsen, bijvoorbeeld, zijn delen van Vlieland platgebrand, het puin werd de zee ingeschoven. Dat vinden we tijdens onze werkzaamheden weer terug, tot kanonskogels aan toe,” vertelt Van der Heide.

Sterker in de breedte. Dat is het doel van de werkzaamheden. Naar wens van de Vlielanders wordt de dijk niet verhoogd. Dat klinkt misschien vreemd met het oog op de zeespiegelstijging maar Van der Heide kan het onze collega’s goed duiden: “De zeewaterstijging is niet de grootste dreiging hier, maar juist de stijging in combinatie met de golfslag. Daarom kiezen we hier ook voor een zeewaartse versterking waarbij we de energie uit de golven halen. Dit doen we door een zware kreukelberm aan te leggen van Noorse stenen in de zogenaamde golfklapzone, de oploopzone zit daarboven en is bestemd voor het uitrollen van de golven en het spatwater. Bij iedere dijk wordt onderzocht waar de golfklap precies valt, waardoor de aanleg dus altijd anders is.”

Schaftwagen met zeezicht
Fietste je eerder achter de dijk langs, in de nieuwe situatie bevindt het fietspad zich aan de Waddenzeezijde. Het achterpad wordt verbreed voor de aanwonenden en de hulpdiensten en, omdat het achterpad altijd behoorlijk nat was, voorzien van een IT riool. Bovenop de dijk wordt een historisch wandelpad aangelegd en de uitkistingen voor de trappen zijn inmiddels ook al zichtbaar.

Een ander bijzonder aspect van het project is de 6.000m² waterkering die met de hand wordt gelegd. Van der Heide: “De jongens van Steenzetterij Ligthart leveren fantastisch werk. Met traditioneel zetwerk brengen zij de historie van de dijk in beeld. Echt monnikenwerk, waarbij een kraan de stenen klaarlegt en de jongens de 50 kilo wegende stenen op hun plek rollen. Maar zoals jullie zien; het water stijgt en dat betekent dat de zetters moeten wachten op laag water. De schaftwagen staat hier dan ook voor deze momenten, maar zoals jullie zullen begrijpen hebben de steenzetters veel rusttijden nodig. Dit werk doe je niet 8 uur achterelkaar, ook dan maken ze gebruik van de schaftwagen met zeezicht.

Getijdenwerk
“Dijkwerk betekent getijdenwerk, en dat altijd buiten het stormseizoen. In februari zijn we begonnen met het aanbrengen van zand en het voorbelasten. Inmiddels is de toplaag van de dijk in depot geplaatst zodat deze later teruggeplaatst kan worden en de biodiversiteit behouden blijft. De beschermende buffer zand is verplaatst en verdicht, wat direct gevolgen heeft voor de collega’s die aan de Waddenzeezijde werken; het getij is nu weer leidend. Soms hebben we dan pech; bij volle maan staat het water hoger en ook een flinke zuidwester drijft de golven op. Hier moet je tijdens de werkzaamheden echt rekening mee houden.”

Als afsluiting toont Van der Heide de leiding die door de dijk aangelegd wordt: “Om deze tijdelijk af  te sluiten, gebruiken we een 50 tot 100 cm ballonafsluiter, die houdt momenteel het zeewater tegen en Vlieland droog. Het dorp ligt tussen de dijk en de duinen en al het overtollige regenwater wat in de duinen zit moet worden afgevoerd naar zee. Om de pieken op te kunnen vangen wordt de leiding nu vergroot. Omdat je alleen bij laag tij kunt lozen, wordt de put met een schuif voorzien van een astronomische klok met unieke software, zodat de klep met hoogtij dichtgaat en met laagtij open om te kunnen spuien. De put binnendijks weegt 10 ton en de uitstroomput buitendijks 23 ton. Alles moet zwaar gebouwd zijn om de natuurkrachten van zeer zware stormen en kruiend ijs op te vangen. Al deze zaken moeten vooraf worden uitgedacht en getoetst aan het programma van eisen.”